Autyzm - Porady Dla Rodzica

Rodzic dziecka autystycznego zapytal mnie o skuteczne moim zadaniem metody pracy, ktore moglby uzyc w terapii ze swoim dzieckiem. Jak mozna sie tego spodziewac opracowano wiele programow wczesnej interwencji. Proponuję zapoznać się z nimi dokładniej, aby zdecydowac czy wybrać któryś z nich, czy sprobowac opracować wlasny program. W praktyce kazda z metod na początku daje dobre rezultaty. W nastepnych etapach kazda z nich wymaga właczenia dodatkowych metod - czesto odniennych, odpowiednich dla kazdego dziecka. Dzieki indywidualizacji mozliwe staje sie osiagniecie wszystich celów terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych. Niektore z programow sa do siebie podobne, inne zas bardzo odmienne. Różnice w podejściach sa dosc istotne. Przede wszystim liczy sie komfort i dobro dziecka. Wazne jest co dziecko toleruje najlepiej oraz co rodzina jest w stanie zaakceptować oraz konsekwentnie stosowac w codziennym życiu.

Metoda 1

Najblizsza mi, najmniej kosztowna, a zarazem najbardziej naturalna jest metoda zwana FLOOR TIME, czyli program wszechstronnej stymulacji rozwoju dziecka, z naciskiem na rozwój emocjonalno-społeczny (Stanley Greenspan.)

Oto to krotki opis metody:
http://sitemaker.umich.edu/356.bernstein/floor_time& - po angielsku

Polecam rowniez przysluchanie sie wypowiedzi Dr. Stanley Greenspan

http://www.youtube.com/watch?v=jrXGh9bT0Sw - po angielsku

Metoda 2

Kolejna metoda to PROGRAM OPCJI - rozwinięty przez Kauffmanów, znany również jako tzw. “Son-Rise Program” oraz zmodyfikowany przez Stevena Wertza jako tzw. program Growing Minds, gdzie rodzic/opiekun, aby zwrocic na siebie uwage dziecka, rozpoczyna terapie od obserwowania i nasladowania zachowan dziecka. Z czasem kiedy dziecko nawiaze kontakt wzrokowy rodzic moze stopniowo zaczac wrowadzac do interakcji wlasne propozycje. Kilka lat temu wzielam udzial w treningu prezentowanym czesciowo przez Samahria Lyte Kaufman i jej brata, Raun – chlopieca/obecnie doroslego czlowieka z diagnoza autyzmu, na potrzeby, ktorego rodzice opracowali wyzej wspomniana metode. Nakrecono pelnometrazowy film pt. “Son-Rise: A Miracle of Love” na podstawie ksiazki napisanej przez  ojca. Trapia  prowadzona w zalozonym przez nich osrodku jest nieco kosztowna, zachecam jednak do wejscia na ich oficialna strone i do przysluchania sie wypowiedziom rodzicow dzieci, ktore przeszly niniejsza terapie.

http://www.autismtreatmentcenter.org/contents/other_sections/index.php - po angielsku

Strona Instytutu Opcji i programuSon-Rise - po angielsku

Metoda 3

Applied Behavior Analysis (ABA) - to intensywny program behawioralnej modyfikacji zachowania, wywodzący się z tradycji Skinnera oraz prac Ingmara Lovaasa. Program ten wyklucza stosowanie metod awersyjnych, czyli karania, a w zamian stosuje system nagrod. Metoda ABA jest stosowana powszechnie w domach, osrodkach terapii i szkolach amerykanskich.

Czytaj wiecej:

http://slpzone.blogspot.com/2014/02/metoda-analizy-behavioralnej-applied.html - po polsku

http://www.ptab.univ.gda.pl/abc_analizy_behawioralnej.htm - po polsku

http://portal.abczdrowie.pl/terapie-behawioralne - po polsku

Strona Instytutu Lovaasa - po angielsku

http://abatherapists.com/ - po angielsku

Metoda 4

TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Related Communication Handicapped Children) – Program ten jest długofalowy, oparty na technikach bechawioralnych oraz nawiązujacy do tradycji Piageta, a rozwinięty przez zespół Erica Schoplera. 

http://pastylka.pl/choroby/autyzm-dzieciecy/artykuly/285,metoda-teacch - po polsku

Strona programu TEACCH - po angielsku

Metoda 5

Brytyjski program EARLY BIRD nastawiony jest na udzielenie pomocy rodzicom, ktorych male dziecko zdiagnozowane zostalo jako autystyczne. Program ten kladzie nacisk na naukę komunikacji i adaptacji społecznej w warunkach w jakich dziecko żyje.  Program wykorzystuje wspomniana wczeniej technike TEACCH, metode wymiany obrazkow PECS (Picture Exchange Communication System)jako niewerbalnego sytemu komunikacji oraz SPELL framework (Structure, Positive, Empathy, Low arousal, Links), czyli opracowanego szkieletu/konstrukcji pracy. Zobacz linki ponizej:

http://www.autism.org.uk/our-services/residential-community-and-social-support/parent-and-family-training-and-support/early-intervention-training/earlybird.aspx - Early Bird - po angielsku

http://www.pecs.org.uk/ - PECS - po angielsku

http://www.childrenwithspecialneeds.com/index.php/downloads.html - przyklady obrazkow po angielsku

http://www.autism.org.uk/spell - SPELL - po angielsku

Metoda 6

Program Wielostronnej Stymulacji Psychoruchowej oparty na metodzie Millerów (Arnolda Millera i Eileen Eller-Miller.) 

http://slpzone.blogspot.com/2013/05/program-wielostronnej-stymulacji.html - po polsku

http://www.millermethod.org/  - po angielsku

Metoda 7

Terapia Holdingu “HOLDING TIME” – kontrowersyjny program przywracania kontaktu, więzi i rozwijania komunikacji między dzieckiem a rodzicem, opracowany i wprowadzony przez Marthe Welch w Mothering Center w Greenwich w USA, w 1983roku. “Metoda opiera się na założeniu, że przyczyną autyzmu jest brak poczucia bezpieczeństwa dziecka w jego relacji z matką” (K.J.Zabłocki. Autyzm.Płock, 2002. Terapia ma na celu odbudowanie prawidłowego kontaktu fizycznego matki z dzieckiem. Dziecko autystyczne unika fizycznego kontaktu, uciekaja, płacza, reaguja krzykiem na próby dotykania, przytulania, noszenia na rękach. Holding jest jedyną metodą terapeutyczną, która ma wymuszony charakter. Na początku sesja terapeutyczna wygląda na bardzo agresywną. Wyniki wykazuja, ze prowadzona regularnie daje pozytywne efekty terapeutyczne.

Jak stosuje się tą metodę?

Dziecko trzymane jest przez matkę w pozycji umożliwiającej bezpośredni kontakt wzrokowy przy jednocześnie zapewnionej kontroli podejmowanych przez dziecko prób protestu, walki, czy ucieczki. Metoda przewiduje konfrontację, walkę, mające na celu rozwiązanie problemów w relacji matka-dziecko.

M. Welch wyróżniła trzy fazy reakcji rodzica i dziecka

1.      Pierwsza faza to konfrontacja.

Matka siedzi w wygodnym miejscu z podparciem pod plecami. Niezbędny jest komfort, odizolowanie od wszystkiego co dzieje się w domu – nic nie powinno zakłócać przebiegu sesji. Przed terapią należy dziecko nakarmić, wygodnie ubrac i upewnic sie, ze czuje sie konfortowo. Pierwsze sesje zazwyczaj trwaja bardzo długo i nalezy pamietac, ze nie powinno sie ich przerwac. Jesli jednak warunki zewnętrzne nie pozwalają na kontynuowanie sesji nalezy dziecku jasno zakomunikowac, “Teraz musimy przerwać przytulanie, ale wrócimy o tego jutro”.

Pozycja dziecka i matki - Dziecko siedzi twarzą w twarz na kolanach matki, nogami obejmuje ją w pasie, a ręce dziecka znajduja sie pod ramionami matki. W razie potrzeby matka przytrzymuje ręce dziecka przez przyciskanie ich do tułowia pod swoimi pachami. W ten sposób nie dopuszcza się do prób ucieczki, wyrywania, i bicia. Dłońmi matka podtrzymuje głowę dziecka. Nieustannie utrzymuje kontakt wzrokowy z dzieckiem.

W razie potrzeby w sesji dopuszcza sie udział drugiej osoby, n.p. ojciec, może usiasc za matką i obejmując ją przytrzymac ręce dziecka. W ten sposob udziela też wsparcia psychicznego matce.

2.      Druga faza to odrzucenie.

Podczas sesji matka przez cały czas wyraza swoje uczucia – nie tylko werbalnie, ale i mimiką i gestami. Czesto podczas sesji pojawiaja się łzy, podniesiony głos, czy krzyk. Te emocje matki nie odrzucają dziecka, ale wzywają do podjęcia kontaktu. Ta trudna faza to odrzucenie. Jeśli matka przetrzyma tę fazę, dochodzi do uspokojenia dziecka, a tym samym i matki.

3.      Następuje faza rozwiązania.

To okres intensywnego kontaktu wzrokowego i wyciszenia. Dziecko rozpoznaje matkę, dotyka jej twarzy. Między matką, a dzieckiem zaczyna rozwijać się bezpieczny związek. Dla dziecka będzie on początkiem rozwoju, dla matki poczuciem własnej wartości i umiejętnością radzenia sobie w różnych sferach. Matka w końcu może „cieszyć się” dzieckiem.

Poprawa tej relacji wpływa z kolei na resztę rodziny. Do sukces w terapii dolozyl sie też ojciec, on to bowiem udzielał wsparcia i bezpieczeństwa matce w trakcie tych trudnych momentów sesji.

Terapia przynosi skutek, jesli sesje prowadzone sa wielokrotnie i według następujących zasad: 

• Sesja musi odbywac sie w domu dziecka autystycznego, aby zagwarantować dziecku maksymalny komfort psychiczny. 
• Decyzję o rozpoczęciu sesji podejmuje rodzic, w momencie, kiedy dziecko przejawia nasilony lęk, niepokój ruchowy, stereotypy, badz zachowania agresywne. 
• Dziecko należy poinformować o rozpoczynajacej się sesja terapeutycznej. Można powiedzieć, “Teraz będę Cię długo przytulać i obejmować...” 
• Sesję prowadzi jeden z rodziców. Aby nie wprowadzać zamieszania i nie dezorientować dziecko rodzice nie powinni wymieniać się. 
• W sesji nie może uczestniczyć młodsze rodzeństwo, gdyz może się ono czuć odrzucone. 
• Najlepszą pozycją w podczas sesji to: pozycja twarzą w twarz i bliski kontakt cielesny (dziecko znajduje sie na kolanach rodzica). 
• Mimo iz dziecko przejawia wzmożoną agresję i stara się uwolnić nie można dopuścić do zerwania kontaktu. 
• Podczas głaskania, przytulania, obejmowania dziecka rodzic demonstruje swoją siłę fizyczną. 
• Efektem sesji ma być całkowite odprężenie. Świadczyc ma o tym rytmiczna praca serca, umiarkowany oddech i rozluźnione mięśnie. (Czasami dzieci moga udawac stan relaksacji, aby uwolnić się z objęć rodzica). 
• Dopiero po calkowitym odprężeniu, możliwe jest nawiązanie kontaktu emocjonalnego i słownego rodzica z dzieckiem. 
• Warunkiem skuteczności terapii, jest niedopuszczenie do zerwania kontaktu w czasie trwania sesji. 
• Sesja musi odbywac sie conajmniej raz dziennie.

Ważną role w terapii odgrywa terapeuta. Mimo, iz nie uczestniczy czynnie w sesjach, jednak bacznie przyglada sie i obserwuje, a po zakonczonej sesji omawia i wyjaśnia sytuację, tłumaczy rodzicom zachowania, czy sygnały prezentowane przez dziecko, wyjaśnia mechanizmy nieprawidłowego reagowania dziecka i decyduje o wprowadzeniu nowych form pomocy dziecku.

Terapia wymuszonego kontaktu musi odbywac sie systematycznie, jednak trudno jednoznacznie określić jak długo, zazwyczaj trwa wiele lat. Pożądany wynik zależy od wielu czynników: głębokości zaburzeń, konsekwencji rodzica, oraz kompetencji terapeuty. Często zdarza się, że rodzice nie wytrzymując napięć emocjonalnych i rezygnują z interwencji.
http://www.childrenintherapy.org/proponents/welch.html - po angielsku, ale prosze obejrzec wideo dla lepszego zrozumienia metody.

Metoda 8

Terapia Integracji Sensorycznej, opracowana i rozwijana w Centrum Badań nad Rozwojem Neurologicznym w Phoenixw Arizonie pod kierunkiem Dr Lorny Jean King.

http://legacy.autism.com/families/therapy/king_int.htm - Dr Lorny Jean King o swojej metodzie - po angielsku

http://www.integracjasensoryczna.org.pl/pl/co-to-jest-si - po polsku

http://www.youtube.com/watch?v=qtszqdr4GW4 - wideo, czesc pirwsza – po angielsku

http://www.youtube.com/watch?v=rfOov_bSwXg&feature=relmfu - wideo, czesc druga – po angielsku

Metoda 9

Polecalabym rowniez przyjrzenie sie Amerykance, Temple Grandin, u której w dzieciństwie zdiagnozowano autyzm. Opublikowala ona mase ksiazek na temat wlasnych doswiadczen. Po kliknieciu na ponizszy link uslyszysz Temple Grandin, ktora opowiada o tym, jak działa jej umysł, o umiejętności "myślenia obrazami", która umożliwiła jej rozwiązanie problemów, które mózg neurotypowy mógłby po prostu przeoczyć. Przekonuje, że światu potrzeba osób ze spektrum autystycznym, myślących wizualnie, "wzorami", "werbalnie", oraz osób typu inteligentnego pasjonata czy komputerowca.

http://www.ted.com/talks/lang/pl/temple_grandin_the_world_needs_all_kinds_of_minds.html#.TpVezxhZPKk.blogger - po angielsku z polskimi podpisami

Biografia Temple Grain po angielsku znajdzesz w ponizszym linku:

http://en.wikipedia.org/wiki/Temple_Grandin - po angielsku

Polskie strony na temat autyzmu:

http://www.dzieci.bci.pl/strony/autyzm/early.html 

http://www.informed.com.pl/main/Autyzm-wczesnodzieciecy-a-111.html 

http://portal.abczdrowie.pl/leczenie-autyzmu